Coraz częściej w sprawach prowadzonych przez naszą Kancelarię stykamy się z sytuacjami, kiedy profesjonalne podmioty wyspecjalizowane w windykacji – zwłaszcza skupujące długi fundusze sekurytyzacyjne – podejmują czynności mające na celu odzyskanie przedawnionych wierzytelności. W szczególności podmioty takie kierują sprawy o przedawnione roszczenia na drogę sądową a dłużnicy otrzymują z sądu nakazy zapłaty i mają wątpliwości co do zasadności kwestionowania roszczenia. Jedni z nich wątpią czy podnoszenie jakichkolwiek zarzutów odniesie skutek, inni natomiast są oburzeni samym faktem kierowania przeciw nim sprawy o dawno przedawnioną należność. Z tego względu istotne wydaje się omówienie tej kwestii.
Na wstępie podnieść należy, iż zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego podstawowy termin przedawnienia wynosi 10 lat, a w odniesieniu do roszczeń o świadczenia okresowe i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Jako że sprawy, o których mowa dotyczą przeważnie umów pożyczek i kredytów zaciąganych w bankach lub firmach pożyczkowych najczęściej będzie mieć do nich zastosowanie 3-letni okres przedawnienia przewidziany dla roszczeń wynikających z działalności gospodarczej.
Upływ terminu przedawnienia co do zasady nie powoduje jednak wygaśnięcia zobowiązania. W dalszym ciągu ewentualna zapłata długu jest traktowana jako wypełnienie ciążącego na dłużniku obowiązku. Brak jest zatem podstaw do dochodzenia od wierzyciela zwrotu środków zapłaconych po upływie terminu przedawnienia np. na skutek niewiedzy dłużnika.
Zgodnie bowiem z art. 117 § 2 zd. 1 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Dłużnik ma więc uprawnienie do podniesienia w toku procesu zarzutu przedawnienia, dzięki czemu sąd oddali roszczenie wierzyciela. Skorzystanie z tego uprawnienia zależy jednak tylko od dłużnika i sąd nie uwzględnia upływu terminu przedawnienia roszczenia z urzędu.
Z tego względu nie ma prawnych przeszkód, aby prowadzić windykację należności przedawnionych, w tym występować na drogę sądową o zapłatę takich należności. Dłużnicy powinni natomiast w każdym przypadku sprawdzić, czy roszczenie objęte sporem jest przedawnione oraz podejmować wszelkie przewidziane prawem środki obrony swoich praw (jak odpowiedź na pozew czy sprzeciw od nakazu zapłaty), w ramach których mogą podnieśc zarzut przedawnienia.
Radca prawny, Zabrze 1 października 2017 r.
